Τι σημαίνει πόνος

Σχεδόν κάθε αθλητής θα αντιμετωπίσει έναν δύσκολο τραυματισμό κάποια στιγμή στην καριέρα του. Πολύ πιθανό και ένας απλός ασκούμενος. Η αντιμετώπισή του σε μια τέτοια περίπτωση θα καθορίσει το πότε θα επανέλθει πλήρως σε δράση ή άσκηση αντίστοιχα.

Το ρητό “No pain, no gain” συχνά παρεξηγείται. Πιστεύεται ότι  σημαίνει πως μια άβολη κατάσταση, από έντονο πόνο μέχρι μια απλή δυσανεξία, μπορεί να παρακαμφθεί.

Το μυϊκό “πιάσιμο” είναι συχνά το αποτέλεσμα σκληρής προπόνησης. Ο πόνος ωστόσο, σηματοδοτεί ένα πρόβλημα που χρειάζεται να εξεταστεί και να διορθωθεί για να αποφευχθεί παραπάνω ζημιά. Αλλά πολλοί αθλητές και ασκούμενοι συνεχίζουν να προπονούνται και να πιέζουν τον εαυτό τους, χρησιμοποιώντας πάγο και αντιφλεγμονώδη για να καμουφλάρουν τον πόνο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εκλαμβάνουν τον πόνο με τον τρόπο που πρέπει. Το σώμα είναι έξυπνο. Ο πόνος είναι σήμα ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά. Στην εποχή των ιατρικών θαυμάτων και της γρήγορης αποκατάστασης, θεωρούμε τον πόνο περισπασμό και ενόχληση, αλλά προειδοποιεί ότι κάτι γίνεται λάθος.

Φανταστείτε ότι ενώ οδηγείτε το αυτοκίνητό σας, ανάβει ένα κόκκινο λαμπάκι στο ταμπλό. Δε θα βάζατε μια πετσέτα μπροστά για να πάψει να σας ενοχλεί. Αντίθετα θα προσπαθούσατε πιθανότατα να αναγνωρίσετε τη φύση του προβλήματος. Λογικά θα σταματούσατε το αμάξι όσο πιο σύντομα μπορούσατε για να εξετάσετε τη βλάβη, έτσι ώστε είτε να το φτιάξετε μόνοι σας είτε να βρείτε βοήθεια. Αν συνεχίζατε να οδηγείτε με το κόκκινο λαμπάκι αναμμένο, μπορεί να προκαλούσατε μεγαλύτερη ζημιά και να διακινδυνεύατε την ακεραιότητά σας.

Με το αμάξι, το να σταματήσει κανείς να αξιολογήσει την κατάσταση ακούγεται λογικό. Αλλά φανταστείτε πως την επόμενη μέρα ενώ έχετε πάει για τρέξιμο νιώθετε ενόχληση στο γόνατο. Αντί να σταματήσετε, συνεχίζετε να τρέχετε παρακάμπτοντας τον πόνο. Αυτό συνεχίζεται για 2-3 φορές ακόμα όταν θα ξαναπάτε για τρέξιμο. Τελικά αποφασίζετε να πάρετε αντιφλεγμονώδη, επιγονατίδες, να βάλετε πάγο για να διώξετε τον πόνο. Βάζετε μια πετσέτα στο ταμπλό, αντί να βρείτε την αιτία του πόνου. Ο πόνος στο γόνατο μπορεί να είναι μια μυϊκή ανισορροπία που έχει προκαλέσει παραπάνω τάση στην άρθρωση και τους τένοντες. Το να καλύπτεται το σύμπτωμα και να πιέζεται η άρθρωση επιπλέον σε δραστηριότητα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ζημιά. Θέλουμε ο πόνος να φύγει έτσι ώστε να συνεχίσουμε να γυμναζόμαστε αλλά με το να αρνούμαστε την ύπαρξή του πετυχαίνουμε το αντίθετο.

Η κακή στάση, η λάθος μηχανική του σώματος, η κακή τεχνική και η λάθος μυϊκή ενεργοποίηση μπορούν να “κλέψουν” ενέργεια από την κίνηση.

Για να γίνει πιο κατανοητό αυτό ας πάρουμε το παράδειγμα μιας απαιτητικής άσκησης όπως το αρασέ. Όταν κάποιος ξεκινάει να μαθαίνει την τεχνική της, δεν ξέρει πόση δύναμη πρέπει να βάλει, ποιους μυς να ενεργοποιήσει και τις ακριβείς γωνίες που πρέπει να ακολουθήσει η μπάρα στην τροχιά της κίνησης. Με τις επαναλήψεις και την εξάσκηση έρχονται εκείνες οι νευρικές προσαρμογές που χρειάζονται έτσι ώστε να βελτιωθούν όλα αυτά. Το σώμα αρχίζει να μαθαίνει ποιους μυς πρέπει να χρησιμοποιήσει και τι τάση πρέπει να τους δώσει. Προϋπόθεση όμως για όλα αυτά είναι να μην υπάρχουν βραχύνσεις, μυϊκές ανισορροπίες και οι μύες να προσφέρουν την απαιτούμενη σταθερότητα στις αρθρώσεις.

Αυτή η ενέργεια δεν είναι χαμένη, όπως συχνά πιστεύεται. Είναι λάθος κατευθυμένη, γιατί όπως είναι γνωστό η ενέργεια δε χάνεται. Πρέπει να πάει κάπου και συχνά τραυματίζει και δημιουργεί αχρείαστη κόπωση.

Ο ρόλος των μυών και των αρθρώσεων

Παρότι οι μύες υποτίθεται ότι πρέπει να είναι κουρασμένοι αφότου εργαστούν, δεν πρέπει να παραμένουν έτσι (πάνω από 48 ώρες). Με λογική προπόνηση, οι αρθρώσεις δεν πρέπει να πονάνε. Φυσιολογικά μετά από ένα αγώνα, κάποιος θα νιώσει “βαριές” τις αρθρώσεις και ίσως και μικρό πόνο. Ωστόσο, το ανθρώπινο σώμα είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε το μηχανικό στρες να το απορροφούν οι μύες και να το παίρνουν από τις αρθρώσεις. Επομένως, στις περισσότερες περιπτώσεις ο κάματος πρέπει να είναι στους μύες, προσωρινά, μετά από καταπόνηση.

Οι αρθρώσεις δημιουργούν το πλαίσιο για την κίνηση και οι μύες με τους τένοντες δημιουργούν τάση και κινούν το σώμα. Οι μύες είναι στρατηγικά τοποθετημένοι, χϊάζονται και προσφύονται στις αρθρώσεις με κάθε πιθανό τρόπο έτσι ώστε να δημιουργήσουν κίνηση και να απομακρύνουν το στρες που επέρχεται με αυτή. Με άλλα λόγια, είναι φτιαγμένοι να διαχειρίζονται το στρες. Η επαρκής τους αιμάτωση τους επιτρέπει να ανακάμπτουν γρήγορα, ακόμα και αν έχουν πιεστεί στα όριά τους. Η ροή του αίματος φέρνει θρεπτικά συστατικά και απομακρύνει τη φθορά. Οι αρθρώσεις ωστόσο, δεν έχουν την ίδια αιμάτωση ούτε μπορούν να διαχειριστούν τη φλεγμονή με την ίδια επιτυχία.

Η χαμένη ιδιοδεκτικότητα

Ο πόνος διαστρεβλώνει την ιδιοδεκτικότητα.

Η ιδιοδεκτικότητα, γνωστή και ως έκτη αίσθηση, είναι η δυνατότητα που έχει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα να φέρνει σε επαφή και να συντονίζει τα διάφορα τμήματα του σώματος μεταξύ τους. Για παράδειγμα να ακουμπήσουμε με την άκρη του δακτύλου τη μύτη μας ή να περπατήσουμε προς τα εμπρός σε ευθεία γραμμή.

Η προπόνηση και η άσκηση απαιτεί καλή ιδιοδεκτικότητα και επίγνωση του σώματος (body awareness). Αυτή η επίγνωση καθιστά την προπόνηση κάτι παραπάνω από απλό ιδρώτα. Κάθε προπονητική μονάδα βελτιώνει τον έλεγχο του σώματος, το συντονισμό και διάφορα κινητικά μοτίβα. Αν αυτή η επίγνωση διαταραχθεί από τον πόνο, τότε οι πιθανότητες είναι ο ασκούμενος να χρησιμοποιήσει παράξενες ή αφύσικες κινήσεις για να τον αποφύγει και να τον αντισταθμίσει. Αυτές οι κινήσεις μπορούν να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα. Μια τέτοια αντιστάθμιση λοιπόν δημιουργεί στρες σε άλλα μέρη του σώματος, αφού κάποιες περιοχές δουλεύουν παραπάνω για να επιτύχουν το ανάλογο επίπεδο απόδοσης. Νέα προβλήματα γεννιούνται όταν φυσιολογικά μέρη του σώματος πρέπει να δουλέψουν σε αφύσικες θέσεις, ρισκάροντας ακόμα περισσότερο τραυματισμό και επιπλοκές.

Είναι πολύ σημαντικό να βρεθεί η πηγή που προκαλεί τον πόνο. Αν ο πόνος οφείλεται σε συγκεκριμένο περιστατικό ή τραυματισμό είναι εύκολο να βρεθεί η αιτία. Αν όμως είναι αχνός και έρχεται αργά, είναι σημαντικό να βρεθεί τι τον προκάλεσε, από πού έρχεται και τι μπορεί να γίνει για να διορθωθεί.

Ο πόνος δεν είναι εχθρός

Αν και όλοι ανεξαιρέτως θέλουμε να ξεφύγουμε από τον πόνο, δεν είναι εχθρός ή εμπόδιο.

Η επιστήμη σήμερα μπορεί να τον καμουφλάρει και να μας επιτρέψει να συνεχίσουμε να πιεζόμαστε. Αυτή είναι μια απόφαση που ο καθένας θα την λάβει ατομικά. Αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο πόνος μπορεί να είναι δείγμα:

• κακής στάσης σώματος
• κακής τεχνικής
• ανεπαρκούς ζεστάματος
• έλλειψης διατάσεων
• ύπαρξης μυϊκής ανισορροπίας
• το δεξί και το αριστερό μέρος του σώματος δε συνεργάζονται σωστά
• η παραγώμενη ενέργεια για κάποια δραστηριότητα δεν αξιοποιείται σωστά, κάπου άλλου διαχέεται.

Χρησιμοποιήστε τον πόνο προς όφελός σας. Μην τον αντιμετωπίζετε σαν εμπόδιο. Γιατροί, προπονητές και φυσικοθεραπευτές μπορούν να βοηθήσουν αλλά δεν παύει να είναι ατομικό πρόβλημα. Αν δεν μπορείτε να βρείτε λύση συνεχίστε να την ψάχνετε μέχρι να καταλήξετε σε μια λογική εξήγηση και επίλυση. Το καμουφλάρισμα του θα στοιχίσει περισσότερο σε βάθος χρόνου.